W ramach realizacji ścieżki międzyprzedmiotowej "Edukacja Czytelnicza
i Medialna" w bibliotece od września 2007 roku realizowane są między innymi następujące tematy:
* Biblioteka szkolna - multimedialne centrum informacyjne.
* Elektroniczna baza danych biblioteki szkolnej.
* W powodzi informacji - jak przeszukiwać zasoby Internetu.
* Aparat pomocniczy dokumentów gromadzonych w bibliotece.
* Gdzie szukać informacji o książce: warsztat informacyjny.
* Opis bibliograficzny dokumentów: bibliografia załącznikowa, zestawienie tematyczne.
* Rodzaje mediów i cechy komunikatów medialnych (drukowanych, obrazowych, dźwiękowych, audiowizualnych i multimedialnych).
***
W Publicznym Gimnazjum Nr 3 w Kluczborku ścieżka międzyprzedmiotowa "Edukacja czytelnicza i medialna" w latach 2000-2006 była realizowana w formie wieloprzedmiotowej.
Wieloletnie doświadczenie w pracy nauczyciela bibliotekarza skłoniło mnie do opracowania projektu programu - modułu bibliotecznego do realizacji przez nauczycieli-bibliotekarzy.
Program zawiera cele edukacyjne, szczegółowe, treści nauczania oraz osiągnięcia ucznia. Dostosowany jest do możliwości szkoły i biblioteki, oraz do potrzeb edukacyjnych gimnazjalistów w ich 3 letnim cyklu nauczania. Ma charakter spiralny - pewne tematy mogą się powtarzać (w ciągu całego cyklu nauki w gimnazjum) dla wyrównania ewentualnych braków oraz dla poszerzenia i utrwalenia wiadomości. Zaproponowany materiał nie wyczerpuje podstawy programowej treści ścieżki edukacji czytelniczej i medialnej, uwzględnia jednak te tematy, które z racji swoich kwalifikacji powinien zrealizować nauczyciel bibliotekarz. Inne umiejętności powinni rozwijać pozostali nauczyciele szkoły, równocześnie utrwalając i pogłębiając wiadomości wyniesione przez uczniów z lekcji bibliotecznych i innych form prowadzonych w bibliotece.
Program podzielony jest na 2 kręgi tematyczne w każdej klasie, a treści zawarte w każdym z nich mogą być realizowane przez nauczyciela bibliotekarza wykorzystując różne formy pracy dydaktyczno - wychowawczej:
lekcje biblioteczne - wyposażające uczniów w kompetencje niezbędne w korzystaniu z warsztatu informacyjnego biblioteki i z dokumentów zgromadzonych w bibliotece (uczniowie szukają materiałów na dany temat, posługując się katalogami, kartotekami, bibliografią, komputerową bazą danych, potrafią korzystać ze znalezionych źródeł informacji),
fragmenty lekcji przedmiotowych (na prośbę innych nauczycieli) np. poświęcone korzystaniu z określonego typu wydawnictwa informacyjnego, sporządzeniu określonego rodzaju notatki,
wycieczki uczniów do bibliotek pozaszkolnych, do muzeum, drukarni i innych instytucji,
indywidualny instruktaż, udzielany przez nauczyciela bibliotekarza zależnie od sytuacji i potrzeb użytkowników biblioteki,
grupowa i indywidualna realizacja projektów edukacyjnych opracowanych przez bibliotekę lub innych nauczycieli,
różne formy pracy z książką i innymi mediami we wszystkich formach procesu dydaktyczno-wychowawczego: m.in. wystawy, konkursy, zajęcia biblioteraupeutyczne, przedstawienia popularyzujące czytelnictwo, praca domowa uczniów, spotkania autorskie.
Program współpracuje ściśle z planem pracy biblioteki na dany rok.
Program edukacji czytelniczej i medialnej
moduł biblioteczny, realizowany w bibliotece
Publicznego Gimnazjum Nr 3 w Kluczborku.
Cele edukacyjne:
Przygotowanie do korzystania z różnych źródeł informacji;
Umiejętność segregowania informacji i krytycznego ich odbioru;
Rozbudzanie potrzeb czytelniczych;
Przygotowanie do pracy samokształceniowej i wykorzystania mediów jako narzędzi pracy intelektualnej;
Kształtowanie postawy szacunku dla polskiego dziedzictwa kulturowego w związku z globalizacją kultury masowej.
Cele szczegółowe:
Dostarczenie wiadomości i kształtowanie umiejętności korzystania z warsztatu informacyjnego biblioteki w poszukiwaniu i wyborze książek, czasopism i innych dokumentów dla zaspokojenia własnych zainteresowań i wykonywania zadań w procesie uczenia się;
Kształtowanie umiejętności korzystania z różnych typów wydawnictw i wyszukiwania w nich informacji;
Rekapitulacja wiadomości i umiejętności dotyczących czytania i utrwalania rezultatów lektury oraz wiadomości o dziejach książki i innych mediów, wyniesionych z zajęć poświęconym różnym przedmiotom nauczania;
Rozwijanie nawyku czytania i korzystania z różnych źródeł informacji i dóbr kultury oraz świadomego, starannego ich wyboru;
Kształtowanie nawyku korzystania z biblioteki szkolnej i bibliotek pozaszkolnych;
Ukazanie znaczenia systematycznego gromadzenia warsztatu pracy umysłowej w perspektywie dalszego kształcenia się i samokształcenia;
Uświadomienie uczniom roli książki i innych mediów w rozwoju cywilizacyjnym, kulturalnym i społecznym.
TEMATYKA - MATERIAŁ NAUCZANIA
Klasa I
BIBLIOTEKA - CENTRUM INFORMACJI W SZKOLE
Dokumenty gromadzone w bibliotece i ich wartość informacyjna.
Warsztat informacyjny biblioteki (schemat postępowania podczas poszukiwania informacji).
Katalog kartkowy a komputerowy- poszukiwanie informacji o zasobach bibliotek poprzez Internet (lekcja z wykorzystaniem komputera).
Osiągnięcia ucznia - uczeń potrafi:
klasyfikować dokumenty ze względu na ich pochodzenie;
oceniać wartość informacyjną dokumentu piśmienniczego i niepiśmienniczego;
korzystać z warsztatu informacyjnego biblioteki;
gromadzić informacje na określony temat korzystając z warsztatu informacyjnego biblioteki;
sprawnie wyszukiwać informacji za pomocą automatycznych systemów wyszukiwawczych stosowanych w bibliotekach.
ŚWIAT KSIĄŻKI
Techniki czytania - stadia zapoznawania się z tekstem drukowanym.
Posługiwanie się aparatem informacyjnym książki - książka popularnonaukowa, wydawnictwa informacyjne.
Zalety i wady różnych środków przekazu: książki, czasopisma, radia, telewizji, filmu, programów komputerowych, Internetu. Kryteria ich wyboru: wartość etyczna, poznawcza, artystyczna.
Osiągnięcia ucznia - uczeń potrafi:
potrafi ocenić cel czytania;
wymienić etapy pracy z tekstem i wyjaśnić metody czytania;
sprawnie i szybko czyta ze zrozumieniem;
oceniać wartość informacyjną i estetyczną literatury pięknej i niebeletrystycznej;
posługiwać się aparatem informacyjnym książki;
analizować komunikaty medialne pod względem ich wartości informacyjnej.
Klasa II
RÓŻNE OBLICZA PRASY
Historia prasy, klasyfikacja prasy.
Czasopismo źródłem wiedzy - rodzaje czasopism specjalnych.
Redagujemy artykuł do gazetki szkolnej.
Osiągnięcia ucznia - uczeń potrafi:
uzasadnić znaczenie prasy w rozwoju cywilizacyjnym i kultury;
potrafi ocenić wstępnie wartość i przydatność czasopisma na podstawie przeglądu ich treści;
zredagować tekst na określony temat w formie: opisu, reklamy, recenzji, zaproszenia, notatki.
ŹRÓDŁA INFORMACJI
Gdzie szukać informacji o książce - spisy bibliograficzne, bibliografia załącznikowa, katalog wydawniczo-księgarski.
Opracowania pisemne ucznia - opis bibliograficzny, bibliografia załącznikowa.
Zestawienie tematyczne na dany temat - wzbogacamy warsztat informacyjny biblioteki.
Wykorzystanie internetowych baz danych bibliotek do sporządzania zestawień bibliograficznych.
Osiągnięcia ucznia - uczeń potrafi:
wie co to jest bibliografia i jak z niej korzystać;
opracować bibliografię załącznikową związaną z tematem pracy;
tworzyć zestawienie tematyczne do swojej pracy;
wyszukiwać w poznanych bibliografiach (PB, BZCz) publikacje na dany temat;
sporządzić opis bibliograficzny książki, jej fragmentu i artykułu w czasopiśmie;
korzystać z automatycznych systemów wyszukiwawczych i Internetu w procesie gromadzenia informacji i samodzielnym dochodzeniu do wiedzy.
Klasa III
SAMOKSZTAŁCENIE
Warsztat pracy umysłowej ucznia -rodzaje notatek, biblioteczka domowa.
potrafi zorganizować domowy warsztat pracy umysłowej z jego podstawowymi elementami;
umiejętnie sporządzać różne formy notatek;
ocenić przydatność poznanych form w samokształceniu;
określić zestaw książek i innych źródeł informacji jakimi powinien dysponować w domu.
DZIEJE KSIĄŻKI
Formy komunikatów medialnych - od kamiennych tablic do płyt CD czyli historia zapisu informacji na różnych nośnikach.
Historia książki: książka rękopiśmienna, książka drukowana.
Osiągnięcia ucznia - uczeń potrafi:
rozróżniać formy informacji medialnej;
dostrzegać zagrożenia związane z bezkrytycznym korzystaniem ze zdobyczy techniki;
charakteryzować język mediów i użyte środki formalne pod kątem zamierzeń twórców przekazów;
analizować komunikaty medialne pod względem ich wartości informacyjnej;
zna historię pisma i książki oraz znaczenie wynalazku druku.
Oprac. Małgorzata Lenartowicz
Bibliografia:
Andrzejewska J.: Program edukacji czytelniczej i medialnej - moduł biblioteczny realizowany przez nauczyciela bibliotekarza na zajęciach grupowych w bibliotece (pracowni bibliotecznej) w gimnazjum. Biblioteka w Szkole 2000 nr 2 s. 6-7
Grodecka E., Sokołowska A.: Edukacja czytelnicza i medialna w szkole podstawowej i gimnazjum : poradnik dla nauczycieli realizujących ścieżki międzyprzedmiotowe. Warszawa 2000
Kąkolewicz M., Pielachowski J.: Program nauczania edukacji czytelniczej i medialnej : szkoła podstawowa kl. IV - VI i gimnazjum kl. I - III. Poznań, 1999
Pielachowski J.: Ścieżka edukacji czytelniczej w szkole podstawowej i gimnazjum : poradnik metodyczno - organizacyjny dla nauczycieli i dyrektorów szkół. Poznań, 1999
Sawicka T.: Edukacja medialna i czytelnicza w gimnazjum I - III: poradnik. Toruń, [2000]
Sawicka T.: Edukacja medialna i czytelnicza: poradnik: materiały pomocnicze dla nauczycieli gimnazjum I - III: jak uczyć o mediach?: scenariusze lekcji. Toruń, [1999]
Wójcicka E.: Edukacja czytelnicza i medialna : II i III etap kształcenia. Biblioteka w Szkole 1999 nr 12 s. 1-5